اختلال دو قطبی، بیماری روانی پیچیدهای است که با نوسانات شدید خلقی شناخته میشود، این نوسانات، از افسردگی عمیق تا شیدایی و هیجان غیرطبیعی، طیف وسیعی از حالات را شامل میشود، اما تاثیر اختلال دو قطبی بر مغز چگونه رخ میدهد که این نوسانات خلقی را به وجود میآورد؟
افراد مبتلا به اختلال دوقطبی تجربه تغییرات شدید در خلق و خوی خود دارند، به این معنی که میتوانند به سرعت از حالت افسرده به یک حمله شیدایی بروند. این وضعیت همچنین تمرکز، انرژی و تصمیمگیری را تحتتاثیر قرار میدهد.
در مغز فرد مبتلا به اختلال دوقطبی چه اتفاقی میافتد؟
مغز یک فرد مبتلا به اختلال دوقطبی میتواند در بسیاری از جنبهها با مغز یک فرد بدون این اختلال متفاوت باشد.
یکی از عوامل مؤثرتر در اختلال دوقطبی، عدم تعادل برخی از مواد شیمیایی در مغز به نام نوروترانسمیترها است. عدم تعادل شیمیایی ممکن است علائم مختلفی را در افراد مختلف ایجاد کند.
تاثیر اختلال دو قطبی بر بخشهای مختلف مغز
اختلال دوقطبی میتواند تأثیراتی ساختاری و عملکردی را در تمامی مناطق مغز داشته باشد.
مناطق مهمی از مغز که اختلال دوقطبی را تحتتاثیر قرار میدهد عبارتند از:
- قشر جلوی مغز (پیشانی): این قسمت از مغز نقش مهمی در اختلالات خلق و خوی دارد و مسئول کنترل شناختی، تکانشگری و توجه است.
- ماده خاکستری: این بخش بیرونی مغز است. ماده خاکستری اطلاعات را پردازش میکند و برای حرکت، احساسات و حافظه اهمیت دارد.
- هیپوکامپ: این بخش از مغز نقشی در احساسات و حافظه دارد.
اختلال دوقطبی ممکن است حجم ماده خاکستری را کاهش دهد.
مغز انسان دارای دو نوع بافته خاکستری و ماده سفید است. ماده خاکستری بیشتر مسئول پردازشهای ذهنی است، در حالی که ماده سفید مسئول ارتباط بین مناطق مغز با ماده خاکستری است.
هر دو این مناطق در پردازش احساسات، تصمیمگیری، انگیزه، مهارتهای مهارتی و حرکتی نقش دارند. تحقیقات نشان میدهد که افرادی که حجم ماده خاکستری در این مناطق کاهش یافته است ممکن است علائمی مانند:
- ناتوانی در تمرکز
- مشکلات در تنظیم رفلکسها
- کاهش توانایی تصمیمگیری و کنترل انگیزه
- مشکلات در مهارتهای حرکتی (مانند نوشتن، رانندگی، دویدن و غیره)
تاثیر انتقال دهنده عصبی بر اختلال دو قطبی
سه نوروترانسمیتر اصلی که ممکن است در اختلال دوقطبی تاثیر بگذارند عبارتند از:
دوپامین
سروتونین
نوراپینفرین
درطی یک حمله شیدایی، فرد مبتلا به اختلال دوقطبی موارد زیر را تجربه میکند:
انرژی بالا احساس شادی
خوشحالی یا خوشبختی شدی
داشتن ایدهها یا برنامههای جدید
صحبت سریع
احساس بیقراری یا تحریک زودگذر
توهم یا تفکر بیمنطق
عدم تمرکز
اجتناب از خواب
انتخابهای بیانضباطانه، مانند خرج کردن مقادیر زیادی پول
عدم تغذیه
افراد مبتلا به اختلال دوقطبی که در یک حمله افسردگی هستند، تجربه میکنند:
انرژی پایین
افکار خودکشی
احساس غم
ناامیدی یا عصبانیت
شک و تردید به خود
عدم علاقه
احساس گناهکاری
تمایل به محیط تاریک
مشکل در خواب
کاهش اشتها
مشکل در تمرکز
مشکلات حافظه تفکرات و توهم
آیا فرد مبتلا به اختلال دو قطبی می تواند زندگی عادی داشته باشد؟
بله فرد مبتلا به اختلال دوقطبی میتواند زندگی عادی داشته باشد. با مشورت و درمان مناسب از طریق مشاوره روانپزشکی و مصرف داروهای مصرفی، افراد مبتلا به بیماری دوقطبی کنترل شده و معمولی داشته باشند. همچنین، حمایت از خانواده و دوستان و اطلاعات صحیح در مورد بیماری نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی افراد با دوقطبی دارد.